CECHY MAKROSKOPOWE
 Grupa dojrzałych owocników
|
Owocniki bulwiaste, owalne rzadko nieregularne. Wielkość dojrzałych owocników 2-6 cm. Barwa powierzchnia owocnika bardzo zróżnicowana, ochrowo-żółta do ciemnobrązowej, często różowawa czy czerwonawa – kolory czasem bardzo jaskrawe. Owocniki matowe, czasem sprawiające wrażenie zamszowatych. Gleba za młodu biała, potem szaro-brązowa, w okresie pełnej dojrzałości brązowo-czarna do czarnej, poprzecinana białymi żyłkami płonnej tramy Miąższ sprężysty, zwarty o przyjemnym, ewidentnie, owocowym zapachu. Na powierzchni owocnika lub na przekroju gleby często można zaobserwować gutację ciemnobordowego, przeźroczystego soku. Owocniki często oplecione siatką czarno-brązowych ryzomorf. Najczęściej w okolicach podstawy owocnika, rzadziej na całej powierzchni.
|
CECHY MIKROSKOPOWE
 Zarodniki M.variegatus
|
Perydium 200-500 μm, plektenchymatyczne, zbudowane z grubościennych, zabarwionych na jasnobrązowo – a fragmentarycznie na czarno brązowo - septowanych strzępek o średnicy 4-10 μm. Sprzążki obecne w większości strzępek. W warstwie powierzchniowej segmenty strzępek mają tendencję do rozdymania się i tworzenia wydłużonych, obłych komórek. Pojedyncze komórki mogę osiągać 10-20 μm średnicy. Płonna trama zbudowana z hialinowych strzępek ze sprzążkami, 2-7 μm średnicy. Podstawki cylindryczne 2-6 zarodnikowe, jednak najczęściej 4-zarodnikowe. Zarodniki bardzo zróżnicowane – owalne, czasem gruszkowate, kuliste lub cylindryczne. Charakterystyczną cechą gatunku jest częste występowanie zarodników zrośniętych (w literaturze takie zarodniki noszą nazwę bliźniaczych - geminate) o sercowatym kształcie. Szaro-brązowe do ciemnobrązowych zawsze z ciemniej zabarwioną, grubą ścianką. 6-10 x 3-6 μm, Q=1,3-1,7 (Q uśrednione z dużej próby zarodników o różnych kształtach z pominięciem zarodników sercokształtnych jako zbyt wypaczających wynik pomiaru).
 |
 |
 |
Szczegóły budowy perydium M.variegatus.. Strzępki powierzchniowe z cylindrycznie rozdętymi komórkami
|
|
SIEDLISKO |
Melanogaster variegatus preferuje żyzne, bogate w składniki odżywcze gleby brunatnoziemne i rędzinowe. Wyrasta w warstwie humusu, do 3 centymetrów w głąb gleby ale również semihypogeicznie. Gatunek ciepłolubny, charakterystyczny dla cieplejszych regionów Europy. Mikoryzuje z wieloma gatunkami drzew liściastych. W Polsce zlokalizowany na czterech stanowiskach na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej, na słonecznych, południowych stokach. Na wszystkich stanowiskach zasięg występowania pokrywał się ze stanowiskami czarnych gatunków Tuber. |
WYSTĘPOWANIE
|
W Polsce gatunek rzadki. Historycznie podawany z kilku stanowisk w południowej Polsce. Współcześnie znajdowany sporadycznie, niemal wyłącznie na wapiennych wyżynach. Częściej podawany z innych krajów Europy, w Hiszpanii i Włoszech gatunek pospolity.
Wyżyna Krakowsko-Częstochowska – DF26, Hutki-Kanki k. Olkusza, Sierpień 2007
Wyżyna Krakowsko-Częstochowska – DF25, Niegowonice k. Zawiercia, Sierpień 2010
Wyżyna Krakowsko-Częstochowska – DF27, Birów k. Zawiercia, Październik 2015
Wyżyna Krakowsko-Częstochowska – DF06, Podlesice k. Zawiercia, Maj 2019
|
UWAGI
 Grupa owocników
|
Zróżnicowanie kształtów zarodników i ich typowa, szaro-brązowa barwa są wyraźnie widoczne tylko u w pełni dojrzałych owocników. W okazach młodszych zarodniki zarówno wyglądem jak i wielkością przypominają zarodniki M. broomeanus. Tu najpewniejszą metoda oznaczeniową jest zlokalizowanie zarodników sercokształtnych (geminate) widocznych już we wczesnej fazie dojrzałości grzyba – a nie spotykanych w żadnym innym gatunku z rodzaju Melanogaster.
Polska nazwa gatunku to czarnobrzuszek połyskliwy. |
